Ağır vasıtalar, iş makineleri ve zorlu arazide çalışan araçlar için devrilme riski, hem operatörler hem de iş güvenliği açısından ciddi bir tehdittir. Günümüzde, araç takip sistemlerine entegre edilen jiroskop ve akselerometre sensörleri, bu riski gerçek zamanlı olarak analiz eder ve kazalar yaşanmadan önce önlem alınmasını sağlar.
Jiroskop, aracın yönelme (yaw), eğilme (pitch) ve yatma (roll) hareketlerini ölçer. Yani aracın açısal hareketlerini 3 eksende takip eder.
Akselerometre, aracın hızlanma, frenleme ve eğim etkilerini 3 eksende ölçer. Özellikle ani manevra, viraj alma ve rampa inişlerinde kritik veriler sunar.
Bu iki sensör, birlikte çalıştığında aracın anlık stabilitesini yüksek doğrulukla değerlendirir.
Araç takip sistemleri, sensörlerden gelen verileri saniyede onlarca kez analiz eder. Şu örüntüleri tespit eder:
Ani eğim değişiklikleri (örneğin: %30’un üstünde yan yatma)
Yüksek hızda keskin dönüş
Ani yanal ivmelenme (akselerometre ile ölçülür)
Ters merkez kaç kuvvetleri (yüksek rampa hızları + yanal kuvvetler)
Bu faktörler birleştiğinde, sistem devrilme riskini hesaplar ve operatörü uyarır. Gelişmiş modeller, operatör koltuğuna titreşim veya görsel alarm gönderir.
Damperli kamyonlar (yük boşaltma sırasında)
Ekskavatör ve vinçler
Zemin temizleme makineleri
Forkliftler
Tarım makineleri
Askeri zırhlı araçlar
Bu araçlar genellikle eğimli arazide çalıştıkları için devrilme riski taşır. Sensör tabanlı takip sistemleri bu riski büyük oranda azaltır.
Bir inşaat firması, şantiyede kullandığı tüm araçlara jiroskop ve akselerometre entegre etti. Sistem, eğim açısı %25’i geçtiğinde sürücüyü uyardı. Aynı zamanda yönetim paneline uyarı gönderdi. Sonuç olarak 6 ay boyunca tek bir devrilme vakası yaşanmadı.
✔ Gerçek Zamanlı Güvenlik: Operatör anında uyarı alır, müdahale şansı oluşur.
✔ Kaza Sonrası Değil, Öncesinde Müdahale: Proaktif bir güvenlik yaklaşımı sağlanır.
✔ Veriye Dayalı Eğitim: Firma, hangi koşullarda devrilme riski arttığını analiz eder.
✔ Sigorta Risklerini Azaltma: Kazaların azalması primleri düşürür.
✔ Cihaz Hasarlarının Önlenmesi: Devrilme kazaları, makine ömrünü kısaltır.
Sensör Kalibrasyonu: Kalitesiz veya yanlış kalibre edilmiş sensörler yanıltıcı sonuçlar üretir. Bu nedenle sistemler, düzenli olarak kalibre edilmelidir.
Veri Gürültüsü: Zıplama, sarsıntı gibi geçici etkiler yanlış alarm yaratabilir. Yapay zeka destekli filtreleme algoritmaları bu sorunu azaltır.
Yetersiz Uyarı Sistemi: Operatör uyarıyı fark etmezse fayda azalır. Bu nedenle sesli, titreşimli ve görsel uyarılar bir arada sunulmalıdır.
Jiroskop ve akselerometre verileriyle çalışan devrilme tahmin sistemleri, araç güvenliğini bir adım öteye taşıyor. Geleneksel takip sistemlerinin ötesine geçen bu çözüm, hem can kayıplarını hem de maddi zararları önlüyor. Artık sadece konum değil, hareketin doğası da takip ediliyor. Bu teknoloji, özellikle ağır filolarda yeni bir güvenlik standardı yaratıyor.
Osman Yılmaz Mahallesi, İstanbul Caddesi, 649/1. Sokak, No:2, 41000 Gebze/Kocaeli