Nükleer atıkların taşınması, sıradan bir lojistik operasyon değildir. Bu tür taşımalarda güvenlik, sadece fiziksel değil aynı zamanda dijital boyutta da mutlak önem taşır. Modern araç takip sistemleri, nükleer madde sevkiyatlarını izlemekle kalmaz; aynı zamanda olağanüstü durumlarda veri akışını durdurarak bilgi güvenliğini de sağlar.
Radyasyon sızıntısı yaşandığında en büyük öncelik, kamu sağlığını korumak ve sızıntının etkisini sınırlamaktır. Ancak bu tür durumlarda, taşıma güzergâhına dair dijital veriler, kötü niyetli kişilerce hedef hâline gelebilir. Saldırganlar, taşıma rotasını, konum bilgisini ya da nükleer atığın içeriğini ele geçirerek büyük risk yaratabilir.
İşte bu noktada, araç takip sistemleri yalnızca konum bilgisi üretmekle kalmaz; kritik anlarda devreye giren veri bloke etme protokolüyle olası bilgi sızıntılarını da engeller.
Bu protokol, belirli bir radyasyon eşiği aşıldığında otomatik devreye girer. Sistemi şöyle çalıştırır:
Araç üzerindeki Geiger-Müller tüpü ya da daha hassas dozimetreler, radyasyon seviyesi sürekli izler. Belirlenen eşiğin (örneğin 50 μSv/h) aşılması durumunda sistem tetiklenir.
GPS, GSM ve LTE üzerinden merkeze gönderilen konum, hız, sıcaklık gibi veriler bloklanır. Tüm çıkış portları otomatik olarak askıya alınır.
Araç içindeki kriptolu veri saklama modülü devreye girer. Sistem tüm kritik verileri lokal olarak tutar. Harici bir müdahale olmadan bu verilere erişim mümkün olmaz.
Sistem, sadece merkez sunuculara güvenli (VPN/IPsec) kanal üzerinden "veri bloke edildi" sinyali yollar. Bu sayede merkez, sadece sistemin çalıştığını bilir; ancak rota veya yük bilgisi aktarılmaz.
Saldırıya açık frekanslar (GSM, WiFi, Bluetooth) sızıntı durumunda sistemin en zayıf halkası hâline gelir.
Veri ile kontrolü birlikte ele geçirme riski doğar. Özellikle gelişmiş tehdit aktörleri, sadece konumu değil kontrol sinyallerini de hedefleyebilir.
Uluslararası hukuk, nükleer madde taşımacılığında veri sızıntılarını da çevresel risk kadar kritik kabul eder.
Bu nedenle, her nükleer taşıma aracında acil durum veri blokaj protokolü, sistemin ayrılmaz bir parçası hâline gelmelidir.
2023 yılında Almanya'dan Fransa'ya taşınan radyoaktif atık sevkiyatı sırasında, Fransa sınırında bir sensör anormal radyasyon değerini raporladı. Sistem, veri iletimini anında durdurdu. Rota bilgisi hiçbir sunucuya ulaşmadı. Fransız yetkililer, yerel araç hafızasındaki veriyi fiziksel olarak aldı. Böylece, taşıma bilgisi üçüncü tarafların eline geçmeden olay kontrol altına alındı.
Kuantum iletişim tabanlı takip sistemleri: Şifreleme protokolleri, radyasyon ortamında dahi çözülmez hâle gelecek.
Otonom karar veren yapay zekâ destekli sistemler: Rota değiştirme ya da acil durdurma gibi kararları insan müdahalesi olmadan uygulayabilecek.
Blockchain tabanlı veri kayıt sistemleri: Veri değiştirilemez şekilde sadece yetkili otoritelerce izlenebilir olacak.
Nükleer atık taşımacılığı, sıradan takip sistemlerinin ötesinde bir güvenlik mimarisi gerektirir. Radyasyon sızıntısı anında veri bloke etme protokolü, sadece dijital güvenliği değil, çevresel ve politik güvenliği de garanti altına alır. Bu protokol, gelecekte yapılacak tüm yüksek riskli taşımalar için temel standartlardan biri hâline gelecek.
Osman Yılmaz Mahallesi, İstanbul Caddesi, 649/1. Sokak, No:2, 41000 Gebze/Kocaeli